Sağ el kullanımı (sağlaklık) belirgin bir insan özelliğidir, her 9 kişiden biri sağ elini kullanır. Ama acaba sağlaklık, insan evriminde ne kadar eskiye dayanıyor? Bilim insanları, bu sorunun cevabını eski aletlere, tarih öncesi sanat eserlerine ve fosil kemiklerine bakarak anlamaya çalıştı ama bugüne kadar cevabı kesinlik kazanmış değil.
Şimdi ise Kansas Üniversitesi'nde bulunan antropoloji profesörü David Frayer, ön diş fosillerindeki izlere bakarak, sağlaklığın 500 bin yıl öncesinden daha eskiye dayandığını keşfetti. Nisan ayında Laterality dergisinde yayınlanan makalenin de baş yazarı olan Frayer'ın çalışmaları, fosilleşmiş dişler üzerinde bulunan belirgin izlerin, sağ el kullanımıyla bağlantılı olduğunu göstermektedir.
Resim: (Credit: Image courtesy of University of Kansas)
Frayer, makalede şöyle diyor: "Diş fosillerindeki izlerin deseni, direk olarak sağ veya sol elin gündelik hayatta kullanımına bağlı olarak oluşmuştur." Bilinen en eski insan dişleri, İspanya'da Sima de los Huesos olarak bilinen bölgede keşfedilmiş olup 500 bin yaşındadır. Bu dişlerin, Avrupa neandertal insanının atalarına ait olduğu düşünülüyor. Frayer'ın incelediği diğer dişler ise, daha sonra Avrupa'da ortaya çıkan neandertal (Homo neanderthalis) popülasyonlarına ait. Frayer şöyle diyor: "Bu izler, ağzın ön kısmında gerçekleşen bir faaliyet sırasında, bir taş aletin yanlışlıkla dudak yüzeyine sürtünmesiyle meydana gelmiş. Bazı dişlerde görülen derin çizikler, bu izlerin bireyin yaşantısı boyunca gerçekleşen bir eylem olduğunu, bir kereye mahsus bir sürtünme ve kazınma kazası olmadığını gösteriyor." Frayer ve makalenin diğer yazarları, Sima de los Huesos bölgesinden ve Avrupalı Neandertal insanın yaşam alanlarından elde edilen fosilleri inceledi ve bunların %93,1'inde sağ el kullanımına işaret eden izler buldu.
Frayer: "Bu fosillerden elde edilen bulgulara bakılırsa, sağlaklık Avrupa fosil kayıtlarının erken dönemlerinde ortaya çıkıp Neandertallere kadar devam etmiştir. Bu da sağlaklığın sadece günümüz Homo sapiens'lerinde görülen bir özellik olmadığını ortaya koymaktadır." Sağ el kullanımına ilişkin bu bulguların, eski insanların konuşma ve dil kapasiteleri hakkında da yeni bilgiler sunacağını söylüyor Frayer; çünkü konuşma merkezi, temel olarak beynin sol yarımküresindedir ve sol yarı vücudun sağ tarafını da kontrol eder. Dolayısıyla sağ el kullanımı ve konuşma yeteneği arasında bir bağlantı bulunmaktadır. Frayer son olarak şöyle diyor: "Sağlak veya solaklık ile beynin sağ-sol tarafları arasındaki genel ilişki, insan beyninin modern bir şekilde yarım milyon yıl önce lateralize olduğunu ve o zamandan beri de değişmediğini gösterir. Bu motifin daha da eskiye dayandığını ve konuşma yeteneğinin sandığımızdan daha eski bir kökene sahip olduğunu düşünmememiz için hiçbir sebep yoktur."
Makale kaynağı:
1. David Frayer, Marina Lozano, Jose Bermudez de Castro, Eudald Carbonell, Juan Luis Arsuaga, Jakov Radovcic, Ivana Fiore, Luca Bondioli. More than 500,000 years of right-handedness in Europe. Laterality: Asymmetries of Body, Brain and Cognition, 2011.
Bu yazı, 20.04.2011'de ScienceDaily ekibi tarafından Kansas Üniversitesi'nden elde edilen bilgilerin ışığında hazırlanmıştır.
Çeviri: felis agnosticus
Şu yazılar da ilginizi çekebilir: