Pastafaryanizm veya Uçan Spagetti Canavarı Kilisesi (The Church of the Flying Spaghetti Monster; kısaca FSM), Akıllı Tasarımcıları eleştirmek için oluşturulmuş dahiyane parodi dinlerden biridir. Oregon Eyalet Üniversitesi fizik bölümü mezunu olan Bobby Henderson tarafından 2005'te kurulmuştur. Uçan Spagetti Canavarı bu dinin tanrısıdır. Bu dinin inananlarına Pastafaryan denir. Pastafaryanizm adı İtalyanca "pasta" (makarna) ve "rastafaryanizm" sözcüklerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuştur.
Tarihçe:
FSM dininin kurulma amacı, ABD'nin Kansas eyaletinin eğitim kurulu tarafından eyalet okullarında evrim kuramına alternatif olarak Akıllı Tasarım konusunun müfredata alınması kararını protesto etmekti. Henderson, eğitim kuruluna gönderdiği bir açık mektupla Uçan Spagetti Canavarı adlı bir yaratıcıya olan inancından söz etti ve okullarda "Pastafaryan" yaratılış kuramının da okutulmasını istedi; bu suretle Akıllı Tasarım'ın öğretilmesine karşı reductio ad absurdum, yani "saçmalığa indirgeyen" bir sav öne sürmüş oldu. Uçan Spagetti Canavarına, yakın geçmişteki popülerliği ve basının yoğun ilgisi nedeniyle Richard Dawkins gibi ateistler tarafından Russell'in Çaydanlığı'nın çağdaş sürümü olarak bolca değinilmektedir.
Bobby Henderson'un 7 Mayıs 2005 tarihinde Kansas Eğitim Kuruluna gönderdiği açık mektup:
Bu mektubu, alternatif Akıllı Tasarım teorisinin Evrim teorisi ile birlikte okutulup okutulmayacağına karar vermeye ilişkin bildirinizi okumam üzerine endişe ile yazıyorum. Bence hepimiz öğrencilerin birçok bakış açısından haberdar olması konusunda hemfikiriz, böylelikle kendileri için en anlamlı teoriyi seçebileceklerdir. Buna rağmen öğrencilerin Akıllı Tasarımın sadece bir tek teorisini öğrenecek olmalarından endişeliyim.
Hatırlayalım ki Akıllı Tasarımın birçok teorisi mevcuttur. Dünya çapında ben ve diğer birçok kişi, evrenin yüce bir uçan spagetti canavar (flying spagetti monster) tarafından yaratıldığına inanıyoruz. Gördüğümüz ve hissettiğimiz her şeyin yaratıcısı O'dur. Evrimsel süreçlere işaret eden güçlü bilimsel delillerin de, sadece rastlantı olduğuna inanıyoruz.
Size bugün yazmamın sebebi, diğer iki teori ile birlikte bu alternatif teoriyi de okullarınızda okutmanızı resmi olarak rica etmektir. Aslında şunu söylemeliyim ki, eğer bunu yapmayı kabul etmezseniz, yasal işlemleri başlatmak zorunda kalacağız. Eminim ki ne söylemek istediğimizi anlamışsınızdır. Akıllı Tasarım teorisi bir inanç olarak değil de bilimsel bir teori olarak kabul edilecekse, bizim teorimizin de aynı kapsamda değerlendirilerek okullarda okutulmasına izin vermelisiniz.
Teorimiz bazıları için inanması zor olabilir, bu nedenle size yardımcı olabilmek için inançlarımızın ayrıntılarına değineyim. Elimizde evrenin yüce Uçan Spagetti Canavarı tarafından yaratıldığına dair deliller var. Elbette hiçbirimiz onu göremiyoruz, fakat O’nun bize gönderdiği yazılı açıklamalar var. O'nun gücünü detaylıca açıklayan birkaç uzunca kitap serimiz var. Ayrıca bu inanışa sahip 10 milyonun üzerinde insanın olduğunu ve bunun giderek arttığını duymak sizi şaşırtabilir. Bazı insanlar inanışlarımızın gözlemlenebilir kanıtlarla doğrulanmamış olduğunu iddia ettiğinden ağzımızı sıkı tutma eğilimindeyiz. Bu insanların anlamadığı O'nun bu dünyayı, gerçekte olduğundan daha yaşlı olduğunu düşünmemiz için yaratmış olduğu. Örneğin, bir bilimci, insan yapımı nesne üzerinde karbon-14 testi yapabilir. Bu bilimci karbon-14 ün yaklaşık olarak %75'inin beta yayınımı ile azot-14'e dönüştüğünü görür ve karbon-14'ün yarı ömrü 5730 yıl olduğundan bu nesnenin hemen hemen 10000 yaşında olduğunu anlar. Fakat bilimcilerimizin farkına varmadığı şey, her ölçüm yapıldığında yüce Uçan Spagetti Canavarı'nın, o mübarek makarna uzuvlarıyla sonuçları değiştirdiğidir. O'nun bunu neden yaptığı ve bunun nasıl mümkün olduğunu detaylıca anlatan pek çok metnimiz var. Tabi ki O görünmezdir ve kolaylıkla maddenin içinden geçebilir.
Eminim ki şimdi öğrencilerinize bu alternatif teorinin öğretilmesinin ne kadar önemli olduğunun farkına vardınız. Öğrencilerin, gözlemlenebilir delillerin yüce Uçan Spagetti Canavarı'nın insiyatifinde olduğunun farkına varmaları kesinlikle zorunludur. Dahası, bizim inanışlarımızı O'nun seçilmiş korsan kostümünü giymeden öğretmek saygısızlıktır. Mektubun çok uzadığını düşünerekten, bunun önemini yeterince vurgulayamıyorum ve malesef bunun neden yapılması gerektiğini detaylıca açıklayamıyorum. Kısa ve öz olarak: eğer bunu yapmazsak O sinirlenir.
Küresel ısınmanın, depremlerin, kasırgaların ve diğer doğal afetlerin 1800'lerden beri azalmakta olan Korsan sayısının doğrudan bir etkisi olduğunu bilmek ilginizi çekebilir. İlginizi çeker diye, mektuba son 200 yıl boyunca, tahmini korsan sayısına karşı ortalama küresel sıcaklığı gösteren bir grafiği ekledim. Gördüğünüz üzere, küresel sıcaklık ile korsan sayısı arasında istatistiksel olarak belirgin olan bir ters orantı var.
Sonuç olarak, görüşlerimize ve inanışlarımıza zaman ayırdığınız için teşekkür ederiz. Umarım bu teorinin öğrencilerinize öğretilmesinin önemini anlatabildim. Tabiki de, gelecekte öğretmenleri bu alternatif teori için eğitmemiz mümkündür. Sabırsızlıkla yanıtınızı bekliyorum ve hiçbir hukuksal davanın gerekli olmayacağını umuyorum. Bence hepimiz bu üç teorinin ülkemiz çapındaki, hatta nihayetinde tüm dünyadaki tüm bilim sınıflarında eş zamanlı olarak verileceği zamanı sabırsızlıkla beklemeliyiz; 3'te 1 zaman Akıllı Tasarım için, 3'te 1 zaman yüce Havai Makarna Devciliği için ve 3'te 1 zaman da kuvvetli gözlemlenebilir delillere dayalı mantıksal varsayımlar için.
En içten dileklerimle,
Bobby Henderson, ilgili vatandaş.
PS: O'nun bir dağı, ağaçları ve bir cüceyi yaratırken resmedilmiş sanatsal bir çizimini de bu mektuba ekledim. Unutmayın, hepimiz O'nun birer yaratısıyız.
İnançlar:
Henderson, dininin inançlarını Akıllı Tasarım destekçilerinin sıkça kullandığı savlara tepki olarak geliştirdi. Henderson'ın temel savları şunlardır:
- Evren, beraberinde bir dağ, ağaçlar ve bir cüce (resimde "cücük" yazıyor) ile birlikte, görünmeyen ve saptanamayan bir Uçan Spagetti Canavarı (USC) tarafından yaratılmıştır.
- Evrim hakkındaki bütün kanıtlar Uçan Spagetti Canavarı tarafından yerleştirilmiştir. USC, etraftaki şeyleri olduklarından daha yaşlı göstererek Pastafaryan'ların inançlarını sınamaktadır (ayrıca bakınız: Omfalos). "Örneğin, bir bilim insanı bir kalıntıya radyokarbon testi uygulasın. Kalıntıdaki Karbon-14'ün %75'inin elektron ışınımıyla Nitrojen-14'e dönüştüğünü görsün, ve bu kalıntının yaklaşık 11.000 yıllık olduğu sonucuna ulaşsın; zira karbon-14'ün yarıömrünün 5.730 yıl olduğu düşünülüyor. Ancak bilimcimizin gözden kaçırdığı şey, yaptığı her ölçümde Uçan Spagetti Canavarı'nın gelip Kutsal Makarna Kollarıyla onun bulduğu sonucu değiştiriyor olduğudur. Elimizde bunun nasıl mümkün olduğunu detaylarıyla anlatan ve O'nun bunu neden yaptığını söyleyen çok sayıda belge mevcuttur. O elbette ki görünmez olandır, normal cisimlerin içinden kolaylıkla geçebilendir."
- Pastafaryan inancındaki Cennet'te göze çarpan iki nokta vardır:
a) Uçsuz bucaksız bira volkanlarıyla doludur.
b) Bir striptizci fabrikası vardır.
Pastafaryan dininin metinlerine "Delifişek" denir. On Emir yerine ahlâkî açıdan daha zayıf olan 8 adet "Yapmazsanız Çok Memnun Olurum" öğesi içerir.
Duaların ve Delifişek'in belli bazı ayetlerinin vb. sonunda "RAmen" denir. Bu sözcük Musevilik'te, Hristiyanlık'ta ve İslam'da kullanılan "Amîn" (İngilizce: Amen) sözcüğü ile bir makarna çeşidi olan "ramen"in birleştirilmesiyle oluşturulmuştur. Her ne kadar geleneksel olarak büyük "R" ve "A" ile yazılsa da sadece büyük "R" ile yazılması da kabul edilebilir.
Korsanlar ve Küresel Isınma:
Pastafaryan inanç sistemine göre, korsanlar "mutlak kutsallıktaki varlıklar"dır ve gerçek Pastafaryanlardır. "Hırsız ve dışlanmış" kişiler oldukları izlenimi Orta Çağda Hıristiyan din alîmlerince yayılmış yanlış bilgilerin sonucudur. Pastafaryanizme göre onlar gerçekte "barışsever kâşifler ve iyiniyet elçileri"dir ve çocuklara şeker dağıtırlar (bkz: Kara Korsan; Pastafaryanların baş piskoposu/KaraKorsanizm).
Resim: 5 bin yıl önce dünyaya korsanlar hükmederken
KÜRESEL ISINMAYA DUR DEYİN: KORSAN OLUN!
Henderson korsanlarla ilgili görüşlerini Kansas Eğitim Kuruluna gönderdiği mektuba ekledi. "Küresel ısınmanın, depremlerin, tayfunların vb. karakıyımlarının nedeninin dünyadaki korsan sayısının 1800'lerden beri azalmakta oluşu olduğu"nu ileri sürdü. Mektuba eklediği bir çizelgede korsanların sayısı azaldıkça, küresel sıcaklığın yükseldiği görülüyordu; bu suretle istatistiksel olarak anlamlı görünen bir bağlaşımın illâ ki nedensel bir ilişkiyi belirtmediğini gösteriyordu.
Resim: Küresel Isınma/Korsan Sayısı arasındaki bağlantıyı gösteren grafik
Uçan Spagetti Canavarı'nın kutsal kitabı:
Bobby Henderson Uçan Spagetti Canavarının Kutsal Kitabını yazması için Aralık 2005'te 80.000$ USD miktarında bir ödenek aldı. Henderson, kitabın satışından elde edeceği gelirle bir korsan gemisi yapmayı ve dünyayı dolaşarak kâfirleri Pastafaryan dinine geçirmeyi planladığını söyledi. Kitabın yayım tarihi 28 Mart 2006'dır.
Uçan Spagetti Canavarı'nın Kutsal Kitabı, İncil'in Pastafaryan dinindeki karşılığıdır. İncil'de yer alan Musa peygamber gibi kişiliklere karşılık, bir korsan olan Kaptan Mosey gibi kişilikler getirir. On Emir'e gönderme yapacak şekilde 8 tane "Eğer Yapmazsanız Çok Memnun Olurum" maddesi içeren hicivsel bir metindir. Akıllı tasarım girişimiyle dalga geçmek amacıyla kurulan Pastafaryanizmin bu kutsal kitabı, Altınkırkbeş yayınları tarafından 2010 yılında Türkçe'ye çevrilmiştir ve şaşırtıcı şekilde de hala toplatılmamıştır. Kitabı kafası çalışan, sorgulamayı seven ve dinlerin bağnazlığından sıkılan herkese şiddetle tavsiye ederim. Burada kısaca anlatılanların hepsi daha detaylı bir şekilde yayınlanan kitapta bulunmaktadır, evrim karşıtlarını ve yaratılışçı argümanları şahane bir taşlama üslubuyla eleştiren bu kitabı mutlaka edinin derim.
Resim: Nuh'un, dinozorları ve soyu tükenen diğer canlıları gemisine neden almadığı sorusuna tek mantıklı cevabı Pastafaryanizm verir.
Tarihçe ve gelişmeler:
Uçan Spagetti Canavarı Kilisesinin ve adını aldığı tanrısının halka ilk sunuluşunun, Bobby Henderson'un FSM'yi ve Akıllı Tasarımın okullarda öğretilmesini konu alan açık mektubunu Kansas Eğitim Kuruluna gönderdiği 7 Mayıs 2005 tarihinde olduğu söylenebilir. Henderson mektubu ve ardından kurul üyelerinden gelen tepkileri kendi internet sitesinde yayımladı.
Henderson'un kurula meydan okuyuşu duyuldukça internet sitesi ve sürdürdüğü savaşım ilgi uyandırdı ve destek topladı. Henderson'un savının hicivci ruhu, Uçan Spagetti Canavarını "blog"cular arasında olduğu kadar mizah internet kültürü sitelerinde gözdeleştirdi. Site ABD'deki Sensible Erection programında 17 Haziran 2005'te tanıtıldı. Ek olarak Boing Boing, Something Awful, Fark.com, Uncyclopedia gibi sitelerde de yer aldı. Uçan Spagetti Canavarı, Akıllı Tasarımın öğretilmesine karşı bir sembol haline dönüştükçe medya da konuyu işlemeye başladı.
Ağustos 2005'te, okuyuculardan birinin tepkisi üzerine BoingBoing.net sitesi İsa'nın Uçan Spagetti Canavarının oğlu olmadığını deneysel olarak kanıtlayabilen ilk kişiye 250.000$ "akıllıca tasarlanmış nakit" ödül vereceğini açıkladı, daha sonra da ödülü 1.000.000 dolara çıkardı. Bu söz konusu yaratılışçı Ken Hovind'in bilimcilerce mantık yanlışlarıyla dolu olduğu söylenen söz konusuna gönderme yapmaktaydı (Ken Hovind evrenin ve yaşamın ortaya çıkışının açıklanmasında evrimin "mümkün olan tek yol" olduğunu kanıtlayana 250.000$ ödül verecekti).
Her yerde onun makarnavi uzantılarını ve suretlerini görmekteyiz!
Popüler kültürde Uçan Spagetti Canavarı:
Richard Dawkins, Tanrı Yanılgısı adlı kitabındaki bazı görüşlerini anlatmak için The Colbert Report ve Talk of the Nation - Science Friday gibi (ABD'deki) bazı TV programlarında FSM'ye başvurdu. Dawkins'in South Park dizisindeki canlandırılmış karakteri de dizinin "Go God Go" bölümünde dine karşı bir sav kullanırken FSM'ye başvurdu. Playboy dergisinin Ocak 2006 sayısında Kansas Okul Kurulu'na gönderilen açık mektubun bir kısmı yayımlandı.
Resim: Uçan Spagetti Canavarı The IT Crowd, Futurama ve South Park gibi bazı televizyon programlarında yer aldı. Resimde Futurama'dan bir kare görülmektedir: 6. sezon/9. bölüm, "A Clockwork Origin")
Şunlar da ilginizi çekebilir: