KUDÜS'ÜN CEHENNEMİ
"Cehennem" sözcüğü İbranice "Ge-Hinnom" kelimesinden gelir. “Ge” burada “vadi” anlamına gelir ve "Hinnom" da bu vadinin ismidir. Dolayısıyla Ge-Hinnom sözcüğünün karşılığı “Hinnom Vadisi”dir. Hinnom Vadisi'nin bulunduğu yer coğrafi olarak Kudüs'ün güney ve güneybatısıdır.
İsimleri: GeHinnom, Ge-Hennom, GeHennom, Gehenna (G'ler C olarak okunur), Tevrat'ta Gai ben Hinnom (Hinnom'un oğlunun vadisi), Talmud'da Gehinnam, tarihteki diğer ismi Ben-Hinnom, Gehenna (Yunanca γέεννα), Gehinnom (Rabinikal İbranice: גהנום, גהנם,), Gehinnam (İbranice)
Anlamı: Hinnom vadisi, ateş gölü veya alev gölü
Tarihteki işlevi: Hinnom Vadisi, eski devirlerde İsrail Krallığı'nda yaşayan insanların, çocuklarını Molek/Malik/ Moloş/Moloz* adı verilen bir puta kurban olarak sundukları bir yerdi. İsrail Krallığı döneminde bazı insanlar kendi çocuklarının yanı sıra, kurban ettikleri diğer insanları ya da cezalandırdıkları kişileri de bu vadinin ortasındaki ateşe atıyorlardı. Dolayısıyla vadide günlerce yanan ve yanına yaklaşılması zor bir ateş yanıyordu. O devirlerde çocukların canlı olarak ateşte kurban edilmesi, tapınmanın diğer uygulamalarından sadece bir kısmıydı. Cehennemde ateş olması ve insanların yanması fikrinin burdan geldiği düşünülmektedir. Hinnom Vadisi, İsa'nın "Ge-Hinnom" sözcüğünü kullandığı dönemde de aynı amaçla kullanılırdı. Lakin din kitaplarında Hinnom Vadisi veya Ge-Hinnom, bir ceza yeri olarak gösterilir.
* Molek: Ammonlular'ın ilahı. Reforme edilerek İslam'a geçirilmiş haliyle: Melek
İsrail Krallığında insanların çocuklarını ateşe atarak, Baal ve Molek gibi putlara (tanrılara) kurban olarak sunumlarını yapan krallardan birisi Ahaz'dı. İsrail krallarından olan kral Yoşiya ise, diğer kralların aksine bu uygulamaya bir son verdi. Bunu yaparak başkalarının bu bölgeyi artık sahte tapınma amaçlı kullanarak, çocuklarını kurban olarak sunmalarına engel olmaya çalıştı.
Daha sonra bu yer, şehrin çöplüğü olarak kullanılmaya başlandı; ve burası zamanla ağır suç işlemiş kişilerin cesetlerinin, hayvan ölülerinin ve ayrıca her çeşit çöpün atıldığı bir yer durumuna geldi. İnsanlar bu çöplerin yığılmasını ve kokmasını önlemek için bunları yaktılar ve kükürt atarak ateşin devamını sağladılar. Tıpkı günümüzde de çöplerin yakıldığı gibi. Burası artık insanların canlı olarak putlara kurban olarak yakıldığı bir yer olmaktan çıkıp sadece bir mezara gömülmeye değer bulunmayan kişilerin cesetlerinin atıldığı bir yer olarak kullanıldı. "Cehennemde sürekli yanan ateş" kavramı da buradan gelmektedir.
İncil'den örnekler:
- “Manaşşe on iki yaşında kral oldu ve Yeruşalim'de elli beş yıl krallık yaptı. Annesinin adı Hevsivah'tı. RAB'bin İsrail halkının önünden kovmuş olduğu ulusların iğrenç törelerine uyarak RAB'bin gözünde kötü olanı yaptı. Babası Hizkiya'nın yok ettiği puta tapılan yerleri yeniden yaptırdı. İsrail Kralı Ahav gibi, Baal için sunaklar kurdu, Aşera putu yaptı. Gök cisimlerine taparak onlara kulluk etti. RAB'bin, “Yeruşalim'de bulunacağım”dediği RAB'bin Tapınağı'nda sunaklar kurdu ... Tapınağın iki avlusunda gök cisimlerine tapmak için sunaklar yaptırdı. Oğlunu ateşte kurban etti; falcılık ve büyücülük yaptı. Medyumlara, ruh çağıranlara danıştı. RAB'bin gözünde çok kötülük yaparak O'nu çok öfkelendirdi.” (2. Krallar; 21: 1-6)
Resim: Hinnom vadisi (günümüz)
- “İsrail krallarının yollarını izledi; Baallar'a tapmak için dökme putlar bile yaptırdı. Ben-Hinnom Vadisi'nde buhur yaktı. RAB'bin İsrail halkının önünden kovmuş olduğu ulusların iğrenç törelerine uyarak oğullarını ateşte kurban etti. Puta tapılan yerlerde, tepelerde, bol yapraklı her ağacın altında kurban kesip buhur yaktı.” (2. Tarihler; 28:2-4)
-
“Ben-Hinnom Vadisi'nde ilah Molek'e sunu olarak oğullarını, kızlarını ateşte kurban etmek için Baal'ın tapınma yerlerini kurdular. Böyle iğrenç şeyler yaparak Yahuda'yı günaha sürüklemelerini ne buyurdum, ne aklımdan geçirdim.” (Yeremya; 32: 35)
- “Yoşiya, kimse oğlunu ya da kızını ilah Molek için ateşte kurban etmesin diye Ben-Hinnom Vadisi'ndeki Tofet'i kirletti.” (2. Krallar; 23:10)
- “Eğer elin seni günaha sokuyorsa, onu kes at; çolak olarak hayata erişmen iki elli olarak Hinnom Vadisine, sönmez ateşe gitmenden iyidir. – Eğer ayağın seni günaha sokuyorsa, onu kes at; topal olarak hayata erişmen iki ayağınla Hinnom Vadisine atılmandan iyidir. – Eğer gözün seni günaha sokuyorsa, onu çıkarıp at; tek gözlü olarak Tanrı'nın krallığına erişmen iki gözünle Hinnom Vadisine atılmandan iyidir. Orada onların kurdu ölmez ve ateşi sönmez.” (Markos İncili, 9; 43-47)
Burada İsa, Hinnom Vadisi'nin ateşli bir ceza yeri olduğunu söyler ve Hinnom Vadisi'ne gitmemek için elin, ayağın veya gözün çıkarılmasını öğütler.
Şunlar da ilginizi çekebilir: